УТЗиСЗ

     Інструкцыяй «Аб парадку звароту па пенсію і арганізацыяй работы і вядзення справаводства па прызначэнні і выплаце пенсій», зацверджанай пастановай Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь 08.07.2019 № 35 вызначаны парадак звароту па пенсію.

 1. Зварот па пенсію ажыццяўляецца шляхам падачы заявы аб прызначэнні пенсіі (пераразліку прызначанай пенсіі, пераводзе з адной пенсіі на іншую, аднаўленні выплаты раней прызначанай пенсіі) па форме згодна з дадаткам 1 (далей, калі не ўстаноўлена іншае, - заява) і неабходных дакументаў, прадугледжаных пералікам дакументаў, неабходных для прызначэння пенсій, згодна з дадаткам 2, ва ўпраўленне асабіста грамадзянінам або праз прадстаўніка (далей, калі не ўстаноўлена іншае, - заяўнік).

 2. Заява падаецца непасрэдна ва ўпраўленне па месцы жыхарства грамадзяніна, пацверджанаму рэгістрацыяй па месцы жыхарства. Пры падачы заявы прад'яўляецца дакумент, які сведчыць асобу таго, хто звярнуўся па пенсію.

 Заява можа быць накіравана ў кіраванне з дапамогай паштовай сувязі. У гэтым выпадку подпіс заяўніка на заяве і прыкладзеныя да яго копіі дакументаў, акрамя копіі дакумента, які сведчыць асобу, павінны быць натарыяльна засведчаны.

 3. Працуючыя грамадзяне і члены іх сем'яў (у выпадку страты карміцеля) падаюць заяву аб прызначэнні пенсіі праз працадаўцы па месцы апошняй працы.

  Калі які звярнуўся па пенсію адмоўлена працадаўцам у прадстаўленні да прызначэння пенсіі, ён можа падаць заяву непасрэдна ва ўпраўленне.

  4. Грамадзяне, якія не маюць пацверджанага рэгістрацыяй месца жыхарства на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, падаюць заяву ва ўпраўленне па месцы знаходжання пункта рэгістрацыі і ўліку асоб без пэўнага месца жыхарства, дзе яны зарэгістраваныя.

 5. Заяву ад імя непаўналетняга або недзеяздольнага асобы падае яго законны прадстаўнік ва ўпраўленне па месцы жыхарства законнага прадстаўніка. Пры гэтым законны прадстаўнік прад'яўляе дакумент, які сведчыць асобу, і дакументы, якія пацвярджаюць яго паўнамоцтвы.

  У выпадку паасобнага пражывання бацькоў (усынавіцеляў, удачарыцеляў) непаўналетняй асобы заява прымаецца Упраўленнем па месцы жыхарства аднаго з бацькоў (усынавіцеля, удачарыцеля), з якім гэта непаўналетняя асоба пражывае.

 6. Заяву ад імя непаўналетняга або недзеяздольнага асобы, якая знаходзіцца ў арганізацыі, на кіраўніка якой ўскладзена выкананне абавязкаў апекуна або папячыцеля, падаецца арганізацыяй ва ўпраўленне па месцы знаходжання арганізацыі.

 Арганізацыя, на кіраўніка якой ўскладзена выкананне абавязкаў апекуна або папячыцеля непаўналетняга або недзеяздольнага асобы, уяўляе дакументы, якія пацвярджаюць яе паўнамоцтвы.

 7. Непаўнагадовы, які набыў у адпаведнасці з заканадаўствам дзеяздольнасць у поўным аб'ёме, мае права звярнуцца па пенсію самастойна ў парадку, прадугледжаным гэтай Iнструкцыяй.

 8. Грамадзяне, якія знаходзяцца ва ўстановах крымінальна-выканаўчай сістэмы, а таксама ў лячэбна-працоўных прафілакторыях Міністэрства ўнутраных спраў, падаюць заяву ва ўпраўленне па месцы знаходжання папраўчай установы, лячэбна-працоўнага прафілакторыя праз адміністрацыю гэтай установы.

У адпаведнасці з артыкулам 56 Закона Рэспублікі Беларусь «Пра пенсійнае забеспячэнне» (далей – Закон) пенсіі вылічаюцца па ўсталяваных нормах у адсотках да адкарэктаванага ў звязку з узростам сярэдняй заробнай платы працаўнікоў у рэспубліцы фактычнаму заробку (артыкулы 57, 58 і 70 Закона), які грамадзяне атрымвалі перад зваротам за пенсіяй.

Пры гэтым заробак не звыш 130 адсоткаў сярэдняй заробнай платы працаўнікоў у рэспубліцы, што ўжываецца для карэктавання фактычнага заробку пенсіянера (артыкул 70 Закона), у межах 10 адсоткаў паказанай велічыні ўлічваецца цалкам, а ў межах кожных наступных 10 адсоткаў – адпаведна ў памеры 90, 80, 70, 60, 50, 40, 30, 20 і 10 адсоткаў. Заробак у межах ад 130 да 400 адсоткаў сярэдняй заробнай платы працаўнікоў у рэспубліцы, што ўжываецца для карэктавання фактычнага заробку пенсіянера, улічваецца ў памеры 10 адсоткаў. Тварам, занятым на падземных працах і на працах на паверхні, злучаных з падземнымі працамі, гэты заробак улічваецца ў памеры 20 адсоткаў, а тварам, працяглы час занятым на падземных і адкрытых горных працах (артыкул 13 Закона), – у памеры 30 адсоткаў. Атрыманая такім чынам сума лічыцца заробкам, з якога вылічаецца пенсія.

У звязку з узростам сярэдняй заробнай платы працаўнікоў у рэспубліцы пры прызначэнні працоўных пенсій вырабляецца карэктаванне фактычнага заробку. Паказанае карэктаванне вырабляецца шляхам множання сярэдняй заробнай платы працаўнікоў у рэспубліцы, што ўжываецца пры пераразліку працоўных пенсій, на індывідуальны каэфіцыент заробку пенсіянера. Для вылічэння пенсіі ўжываецца заробак, абмежаваны па правілах артыкула 56 Закона.

Індывідуальны каэфіцыент заробку пенсіянера вызначаецца шляхам суаднясення яго штомесячнага фактычнага заробку ва ўсталяваным перыядзе і сярэдняй заробнай платы працаўнікоў у рэспубліцы ў тых жа месяцах і з'яўляецца сярэднім арыфметычным значэннем каэфіцыентаў заробку за кожны месяц ва ўсталяваным перыядзе.

Паводле  артыкула 57 у 2015 годзе працоўная пенсія вылічвалася з адкарэктаванага фактычнага заробку, пэўнага ў адпаведнасці з Законам, за апошнія 21 год падрад стажу працы, але не больш чым за фактычна наяўны стаж працы. Пачынальна з 1 студзеня 2016 г. паказаны 21-гадовы перыяд павялічваецца штогод на адзін год до фактычна наяўнага ў твару, што звярнуўся за пенсіяй, стажу працы. Пры гэтым перыяды, агаданыя ў часткі другога артыкула 51 Закона (перыяды навучання, атрымання дапаможніка па сыходзе за інвалідам 1 групы або тварам, што дасягнуў 80-гадовага веку, атрымання дапаможніка па беспрацоўі і інш.) улічваюцца пры вылічэнні пенсіі пры ўмове, што яны не супадаюць з перыядамі працы і іншай чыннасці з выплатай абавязковых страхавых унёскаў у бюджэт фонду.

З 1 студзеня 2025 г. падлік пенсіі робіцца з адкарэктаванага фактычнага заробку за апошнія 30 гадоў запар працы, але не больш чым за фактычны стаж працы.

Даведкава: калі ў твару, што звярнуўся за прызначэннем пенсіі ў 2025 годзе, адсутнічалі перапынкі ў працы, то для разліку індывідуальнага каэфіцыента будзе улічвацца заробак з 1995 года.

Мінімальны памер пенсіі па веку ўсталёўваецца ў памеры 25 адсоткаў найвялікай велічыні бюджэту пражытковага мінімуму ў сярэднім на душу насельніцтва, зацверджанага Міністэрствам працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь за два апошнія кварталы.

Выходзячы з памеру мінімальнай пенсіі па веку вызначаюцца мінімальныя пенсіі па інваліднасці, па выпадку страты карміцеля, за выслугу гадоў, а таксама памеры наддаткаў і падвышэнняў да пенсій.

Да працоўных пенсій, вырахаваных у мінімальным памеры, вырабляецца даплата ў памеры 20 адсоткаў сярэдняй заробнай платы, што ўжываецца пры пераразліку працоўных пенсій.

Даведкава: з 01.02.2025 для разліку мінімальнай пенсіі па веку выкарыстоўваецца велічыня бюджэту пражытковага мінімуму роўная  447,64 руб. Мінімальны памер пенсіі па веку складае   111,91 руб. Пры прызначэнні і пераразліку працоўных пенсій ужываецца сярэдняя заробная плата працаўнікоў

1926,72 руб. Даплата да працоўных пенсій, вырахаваных у мінімальным памеры, складае  385,34 руб. (20%*1926,72=385,34). Такім чынам, мінімальны памер пенсіі па веку з улікам даплаты да працоўных пенсій, вырахаваных у мінімальным памеры, складае  497,25 руб. (111,91+385,34=497,25).

У адпаведнасці з артыкулам 23 тварам, што дасягнулі агульнапрынятага пенсійнага веку і маюць стаж працы больш за 35 гадоў у мужчынаў і 30 гадоў у кабет, пенсіі павялічваюцца за кожны поўны год стажу працы звыш 35/30 гадоў на адзін адсотак сярэднямесячнага заробку, адкарэктаванага ў адпаведнасці з артыкулам 56 Закона (далей – сярэднямесячнага заробку пенсіянера), але не менш чым на 0,7 адсотка сярэдняй заробнай платы працаўнікоў у рэспубліцы, ужывальнай для карэктавання фактычнага заробку пенсіянера, а для асоб, мелых стаж працы 45 гадоў у мужчынаў і 40 гадоў у кабет, павелічэнне ў памеры не ніжэй паказанага ўсталёўваецца, пачынальна з 26/21 года стажу працы (у мужчынаў і кабет адпаведна). Павелічэнне вырабляецца ў межах 45 гадоў стажу працы ў мужчынаў і 40 гадоў у кабет.

Даведкава: у наш час пры прызначэнні і пераразліку працоўных пенсій ужываецца сярэдняя заробная плата працаўнікоў  1926,72 руб. Минимальный памер павелічэння за кожны поўны год стажу працы звыш 35/ 30 гадоў, а пры стажы працы 45/40 гадоў (у мужчынаў і кабет адпаведна) звыш 20/25 гадоў, складае  13,49 руб. (1926,72*0,7% =13,49).