Удзел у ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС прымала вялікая колькасць грамадзянаў нашай краіны ў маладым узросце. Для значнай часткі былых ліквідатараў настае час выйсця на пенсію. У дадзеным артыкуле мы раскажам, для каго і пры якіх умовах падаецца права датэрміновага выйсця на пенсію па ўзросту.
Па агульных нормах пенсійнага заканадаўства ў Рэспубліцы Беларусь права выйсця на працоўную пенсію па ўзросту пададзена ў 2019 годзе: мужчынам, па дасягненні 61 года 6 месяцаў, жанчынам – 56 гадоў 6 месяцаў пры ўмове выплаты абавязковых страхавых унёскаў не менш за 17 гадоў (далей – страхавы стаж працы).
Разам з тым, асобным катэгорыям грамадзянаў падаецца права датэрміновага выйсця на пенсію па ўзросту на 5(10) гадоў раней агульнапрынятага ўзросту, сярод якіх грамадзяне, якія прымалі ўдзел у ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС.
Пенсійнае забеспячэнне асоб, што прымалі ўдзел у ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, і чальцоў іх сем'яў вырабляецца з улікам нормаў, агаданых Законам Рэспублікі Беларусь ад 6 студзеня 2009 года «Пра сацыяльную абарону грамадзянаў, пацярпелых ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый» (далей – Закон пра ЧАЭС).
З пункту гледжання пенсійнага забеспячэння ўдзельнікі ліквідацыі дзеляцца на дзве катэгорыі:
- удзельнікі ліквідацыі, занятыя на працах па ліквідацыі наступстваў чарнобыльскай катастрофы ў межах 10- кіламятровай зоны;
- удзельнікі ліквідацыі, занятыя на працах па ліквідацыі наступстваў чарнобыльскай катастрофы ў межах зоны эвакуацыі (адчужэнні), удзельнікі ліквідацыі іншых радыяцыйных аварый (пункт 1.1., пункты 3.1. – 3.4. артыкулы 13 Закона пра ЧАЭС).
Удзельнікам ліквідацыі, занятым на працах у межах 10-кіламятровай зоны ў 1986 г. ці не менш за 10 сутак у 1987 г., падаецца права на датэрміновую пенсію па веку са зніжэннем агульнапрынятага пенсійнага веку на 10 гадоў пры наяўнасці стажу працы не менш за 20 гадоў у кабет і не менш за 25 гадоў у мужчынаў, пры ўмове выплаты абавязковых страхавых унёскаў у 2019 годзе не менш за 17 гадоў1 (частка 1 артыкула 32 Законы пра ЧАЭС).
Дакументамі, што пацвярджаюць права на пенсіі па вышэйназванай падставе, з'яўляюцца: пасведчанне пацярпелага ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС (з падаваннем палёгак па артыкуле 19 Закона пра ЧАЭС) і дакументы, што пацвярджаюць факт (для 1986 г.) ці перыяд (для 1987 г.) працы ў межах 10-кіламятровай зоны.
У адпаведнасці з пунктам 26 Становішча пра парадак пацверджання і вылічэння стажу працы для прызначэння пенсій, зацверджанага пастановай Рады Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 24.12.1992 №777 (далей - Становішча), час працы па ліквідацыі наступстваў катастрофы на ЧАЭС у межах 10-кіламятровай зоны пацвярджаецца даведкамі працадаўцаў, у якіх захоўваюцца першыя дакументы пра гэту працу, а таксама даведкамі архіўных устаноў. У даведцы павінны быць паказаны перыяды працы па ліквідацыі наступстваў катастрофы на ЧАЭС, зона радыеактыўнага забруджання, назва населеных пунктаў, у якіх праходзіла праца, першыя дакументы, на падставе якіх выдадзена даведка. Падставай для выдачы даведкі могуць служыць камандзіраванае пасведчанне з адзнакай пра знаходжанне ў адпаведных зонах, вайсковы квіток і іншыя дакументы, утрымоўвальныя патрэбныя звесткі.
З часу аварыі на ЧАЭС прайшло нямала часу, і першыя дакументы ў працадаўцаў захаваліся не заўсёды. У такіх выпадках для атрымання права на датэрміновую пенсію трэба звяртацца ў суд.
Для ўдзельнікаў ліквідацыі, занятых на працах па ліквідацыі наступстваў чарнобыльскай катастрофы ў межах зоны эвакуацыі (адчужэнні), агаданы іншыя ўмовы прызначэння датэрміновай пенсіі па веку. Пенсія ім прызначаецца са зніжэннем агульнапрынятага пенсійнага веку на 5 гадоў пры ўмове наступу інваліднасці незалежна ад яе прычыны і групы (апроч грамадзянаў, інваліднасць якіх наступіла з прычыны здзяйснення імі вінаватых супрацьпраўных дзеянняў). Апроч таго, для прызначэння дадзенай пенсіі патрабуецца наяўнасць стажу працы не менш за 20 гадоў у кабет і не менш за 25 гадоў у мужчынаў, з іх у 2019 годзе не менш за 17 гадоў з выплатай абавязковых страхавых унёскаў (частка 2 артыкулы 32 Законы пра ЧАЭС).
На аналагічных умовах прызначаецца датэрміновая пенсія па веку грамадзянам, якія прымалі ўдзел у працах па ліквідацыі аварый і іх наступстваў на іншых атамных аб'ектах грамадзянскага ці вайсковага прызначэння, а таксама ў выпрабаваннях, навуках і іншых працах, злучаных з кожнымі выглядамі ядзерных усталёвак, улучаючы ядзерную зброю.
Дакументамі, што пацвярджаюць права на пенсію па дадзенай падставе з'яўляюцца: пасведчанне пацярпелага ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС (з падаваннем палёгак па артыкуле 19 Закона пра ЧАЭС); зняволенне медыка-рэабілітацыйнай экспертнай камісіі.
Права на датэрміновую пенсію па веку пададзена таксама грамадзянам, якія захварэлі і перанеслі прамянёвую хваробу, інвалідам з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый (артыкул 33 Законы пра ЧАЭС). Пры гэтым у 2019 годзе мужчынам яна прызначаецца ў 51 год 6 месяцаў, пры стажы працы не менш за 20 гадоў, з іх не менш за 17 гадоў выплаты абавязковых страхавых унёскаў, кабетам – у 46 гадоў 6 месяцаў, пры стажы працы ў 2019 годзе не менш 17 гадоў выплаты абавязковых страхавых унёскаў.
Вылічэнне датэрміновай пенсіі па веку ўдзельнікам ліквідацыі вырабляецца па агульных нормах пенсійнага заканадаўства, агаданым Законам Рэспублікі Беларусь ад 17 красавіка 1992 года «Пра пенсійнае забеспячэнне» (далей – Закон) для вылічэння пенсіі па веку.
Перыяды, за якія вызначаецца заробак, і з якога ён абіраецца для вылічэння пенсіі, штогод, пачынальна з 2000 г., павялічваецца на 1 год. Так, у 2019 годзе заробак для вылічэння пенсіі вызначаўся за апошнія 25 гадоў стажу працы запар, але не больш чым за фактычна наяўны стаж працы (артыкул 57 Закона).
Дадаткова да пенсіі ўдзельнікам ліквідацыі наступстваў катастрофы на ЧАЭС прызначаюцца наддаткі:
- удзельнікам ліквідацыі, якія прымалі ўдзел у ліквідацыі наступстваў катастрофы на ЧАЭС у 1986-1987 гадах у зоне эвакуацыі (адчужэнні) ці занятым у гэты перыяд на эксплуатацыі ці іншых працах на паказанай станцыі (у тым ліку часова скіраваным і камандзіраваным), улучаючы вайскоўцаў і ваеннаабавязаных, закліканых на адмысловыя зборы і прыцягнутым да выкананню прац, злучаных з ліквідацыяй наступстваў дадзенай катастрофы, і ўдзельнікам ліквідацыі іншых радыяцыйных аварый – 50 адсоткаў мінімальнай пенсіі па веку;
- удзельнікам ліквідацыі, якія прымалі ўдзел у ліквідацыі наступстваў катастрофы на ЧАЭС у 1988-1989 гадах у зоне эвакуацыі (адчужэнні) ці занятым у гэты перыяд на эксплуатацыі ці іншых працах на паказанай станцыі (у тым ліку часова скіраваным і камандзіраваным), улучаючы вайскоўцаў і ваеннаабавязаных, закліканых на адмысловыя зборы і прыцягнутым да выкананню прац, злучаных з ліквідацыяй наступстваў дадзенай катастрофы – 25 адсоткаў мінімальнай пенсіі па веку.
Пра выдачу пасведчання пацярпелага ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый удзельнікам ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый і права на палёгкі.
У адпаведнасці з Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 4 жніўня 2009 г. № 407 «Пра некаторыя пытанні паменам дакументаў, што пацвярджаюць права грамадзянаў на палёгкі» памен пасведчанняў удзельнікаў ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС і пацярпелых ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС (старога ўзору) на пасведчанні пацярпелых ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый праводзіўся з 1 студзеня па 31 снежня 2012 г.
Выдача пасведчання пацярпелага ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый з'яўляецца адміністрацыйнай працэдурай, для ажыццяўлення якой у адпаведнасці з Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 26 красавіка 2010 г. № 200 «Пра адміністрацыйныя працэдуры, ажыццяўляных дзяржаўнымі органамі і іншымі арганізацыямі па заявах грамадзянаў» патрэбна прыняцце развязка пра ўсталяванне статусу ўдзельніка ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый (статусу пацярпелага ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый).
У адпаведнасці з Законам Рэспублікі Беларусь ад 6 студзеня 2009 года «Пра сацыяльную абарону грамадзянаў, пацярпелых ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый» (далей – Закон) да грамадзянаў, пацярпелых ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, ставяцца:
удзельнікі ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый;
насельніцтва, што пацярпела ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый.
Грамадзянам, якія адносяцца да паказаных катэгорый, усталёўваюцца адпаведна статусы: удзельніка ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый ці пацярпелага ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый.
Парадак усталявання грамадзянам, пацярпелым ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, вышэйназваных статусаў для выдачы пасведчанняў пацярпелага ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый вызначаны Становішчам пра парадак усталявання грамадзянам, пацярпелым ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, статусу ўдзельніка ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, статусу пацярпелага ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, а таксама выдачы дакументаў, што пацвярджаюць права на палёгкі, зацверджанай пастановай Рады Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 10 верасня 2009 г. № 1170 (далей – Становішча).
У адпаведнасці з часткай першай пункта 3 Становішчы ўсталяванне статусу ўдзельніка ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый (далей – статус удзельніка ліквідацыі) ужыццяўляецца наступнымі дзяржаўнымі органамі (арганізацыямі) (далей – упаўнаважаныя органы) у залежнасці ад катэгорыі заяўніка:
рэспубліканскімі органамі дзяржаўнага кіравання і іншымі дзяржаўнымі арганізацыямі, падначаленымі Ўраду Рэспублікі Беларусь, – грамадзянам, якія працуюць (у тым ліку працоўным пенсіянерам), праходзілым службу (вайсковую службу) у органах дзяржаўнага кіравання і падначаленых ім арганізацыях;
аблвыканкамамі, Мінскім гарвыканкамам, адміністрацыямі раёнаў г. Мінска – грамадзянам, якія працуюць у мясцовых выканаўчых і распарадчых органах і ў падначаленых ім арганізацыях, грамадзянам, якія з'яўляюцца індывідуальнымі прадпрыемцамі (па месцу рэгістрацыі індывідуальнага прадпрыемца), грамадзянам, працоўным у юрыдычных асобах прыватнай формы ўласнасці (па месцу знаходжанні юрыдычнай асобы), а таксама непрацоўным грамадзянам (па месцы іх жыхарства);
абласнымі, Мінскім гарадскім камітэтамі па працы, занятасці і сацыяльнай абароне – непрацоўных пенсіянерах, апроч непрацоўных вайскоўцаў, звольненых у запас ці адстаўку, непрацоўных пенсіянераў органаў унутраных спраў, органаў дзяржаўнай бяспекі, органаў па надзвычайных сітуацыях;
Міністэрствам абароны, Камітэтам дзяржаўнай бяспекі, Дзяржаўным памежным камітэтам, Міністэрствам унутраных спраў, Міністэрствам па надзвычайных сітуацыях адпаведна – непрацоўным вайскоўцам, звольненым у запас ці адстаўку, непрацоўным пенсіянерам органаў унутраных дзеў, органаў дзяржаўнай бяспекі, органаў па надзвычайных сітуацыях;
абласнымі, Мінскім гарадскім вайсковымі камісарыятамі – ваеннаабавязаным, якія заклікаліся на адмысловыя вайсковыя зборы і прыцягваліся да выканання прац, злучаных з ліквідацыяй наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС.
Камітэт па працы, занятасці і сацыяльнай абароне Брэсцкага абласнога выканаўчага камітэта ўжыццяўляе ўсталяванне статусу ўдзельніка ліквідацыі непрацоўным пенсіянерам, апроч непрацоўных вайскоўцаў, звольненых у запас ці адстаўку, непрацоўных пенсіянераў органаў унутраных дзеў, органаў дзяржаўнай бяспекі, органаў па надзвычайных сітуацыях, што ўвесь час жывуць на тэрыторыі Брэсцкай вобласці і атрымваюць пенсію ў органах па працы, занятасці і сацыяльнай абароне Брэсцкай вобласці.
Статус удзельніка ліквідацыі ўсталёўваецца грамадзянам, паказаным у артыкуле 13 Закона, развязкам камісіі па ўсталяванні статусу грамадзянам, пацярпелым ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый (далей – камісія), стваранай ва ўпаўнаважаных органах.
У адпаведнасці з артыкулам 13 Закона (выманне):
1. Удзельнікамі ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС з'яўляюцца:
1.1. грамадзяне, якія прымалі ўдзел у працах па ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС у 1986–1987 гадах у зоне эвакуацыі (адчужэнні) ці занятыя ў гэты перыяд на эксплуатацыі ці іншых працах на паказанай станцыі (у тым ліку часова скіраваныя ці камандзіраваныя), улучаючы вайскоўцаў і ваеннаабавязаных, закліканых на адмысловыя зборы і прыцягнутых да выкананню прац, злучаных з ліквідацыяй наступстваў дадзенай катастрофы;
1.2. грамадзяне, якія прымалі ўдзел у працах па ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС у 1988–1989 гадах у зоне эвакуацыі (адчужэнні) ці занятыя ў гэты перыяд на эксплуатацыі ці іншых працах на паказанай станцыі (у тым ліку часова скіраваныя ці камандзіраваныя), улучаючы вайскоўцаў і ваеннаабавязаных, закліканых на адмысловыя зборы і прыцягнутых да выкананню прац, злучаных з ліквідацыяй наступстваў дадзенай катастрофы;
1.3. грамадзяне, якія прымалі ўдзел у працах па дэзактывацыі, будаванню, жыццезабеспячэнню насельніцтва ў 1986–1987 гадах у зоне першачарговага адсялення ці зоне наступнага адсялення, улучаючы вайскоўцаў і ваеннаабавязаных, закліканых на адмысловыя зборы і прыцягнутых да выканання гэтых прац.
2. Да вайскоўцаў, паказаных у падпунктах 1.1–1.3 пункта 1 сапраўднага артыкула, ставяцца вайскоўцы Ўзброеных Сіл СССР, Камітэта дзяржаўнай бяспецы СССР і БССР, унутраных войскаў, чыгуначных войскаў і іншых ваярскіх фармаванняў, створаных у адпаведнасці з заканадаўствам былога СССР, а таксама твары кіравальнага і шараговага складу органаў унутраных спраў былога СССР.
3. Да ўдзельнікаў ліквідацыі наступстваў іншых радыяцыйных аварый ставяцца:
3.1. грамадзяне, якія прымалі наўпросты ўдзел у выпрабаваннях ядзернай зброі ў атмасферы ці пад вадой, баявых радыеактыўных рэчываў, навуках з ужываннем такой зброі, рэчываў до даты фактычнага спынення такіх выпрабаванняў і навук;
3.2. грамадзяне, якія прымалі наўпросты ўдзел у падземных выпрабаваннях ядзернай зброі ці правядзенні падземных ядзерных выбухаў у навукова-тэхнічных мэтах ва ўмовах няштатных радыяцыйных сітуацый і дзеяння іншых паражальных фактараў ядзернай зброі;
3.3. грамадзяне, якія прымалі наўпросты ўдзел у ліквідацыі радыяцыйных аварый на ядзерных энергетычных усталёўках надводных і падводных караблёў і іншых вайсковых аб'ектах, а таксама на вытворчым з'яднанні «Маяк» у перыяд з 29 верасня 1957 года па 31 снежня 1958 гады, у правядзенні ахоўных імпрэз і рэабілітацыі забруджаных радыенуклідамі тэрыторый уздоўж ракі Цеча ў перыяд з 1 студзеня 1949 года па 31 снежня 1956 года;
3.4. адмыслоўцы з ліку асобных падраздзяленняў па зборцы (разбіранню) ядзерных зарадаў, якія выконвалі гэтыя працы да 31 снежня 1961 года;
3.5. грамадзяне, якія прымалі наўпросты ўдзел у падземных выпрабаваннях ядзернай зброі, правядзенні падземных ядзерных выбухаў у навукова-тэхнічных мэтах, правядзенні і забеспячэнні прац па зборы і пахаванні радыеактыўных рэчываў, а таксама па ліквідацыі наступстваў аварыі на вытворчым з'яднанні «Маяк» у перыяд з 1 студзеня 1959 года па 31 снежня 1961 года.
Усталяванне статусу ўдзельніка ліквідацыі ўжыццяўляецца пасля падачы грамадзянінам ва ўпаўнаважаны орган (у залежнасці ад катэгорыі заяўніка) заявы пра выдачу яму пасведчання пацярпелага ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый (далей – пасведчанне пацярпелага), які пацвярджае права на палёгкі, усталяваныя артыкуламі 18, 19 ці 20 Закона.
Паводле пункта 5 Становішча для ўсталявання статусу ўдзельніка ліквідацыі, з выняткам выпадкаў усталявання статусу ўдзельніка ліквідацыі, які мае права на атрыманне палёгак, усталяваных артыкулам 18 Закона, на паседжанні камісіі разглядаюцца дакументы, што пацвярджаюць удзел грамадзяніна ў працах па ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, з указаннем месца і перыяду ўдзелу ў такіх працах.
Упаўнаважаны орган, у якім створана камісія, цягам пяці дзён з дня падачы грамадзянінам заявы пра выдачу пасведчання скіроўвае запыт пра ўяўленне паказаных дакументаў у дзяржаўныя органы, іншыя арганізацыі, да кампетэнцыі якіх ставіцца выдача такіх дакументаў, або ў кампетэнтны орган дзяржавы, з якой прыбыў грамадзянін.
Паводле пункта 6 Становішчы для ўсталявання статусу ўдзельніка ліквідацыі, які мае права на атрыманне палёгак, усталяваных артыкулам 18 Закона, на паседжанні камісіі разглядаюцца:
копія пасведчання інваліда, у якім паказана прычына інваліднасці з прычыны калецтва ці захворвання, злучаных з катастрофай на Чарнобыльскай АЭС, іншымі радыяцыйнымі аварыямі;
пасведчанне пацярпелага (калі грамадзяніну ўсталяваны статус удзельніка ліквідацыі);
экспертнае зняволенне міжведамаснай экспертнай рады па ўсталяванні прычыннай сувязі захворванняў, што прывялі да інваліднасці ці смерці, у асоб, пацярпелых ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, або экспертнае зняволенне Цэнтральнай вайскова-медычнай камісіі Ўзброеных Сіл Рэспублікі Беларусь.
У выпадку, калі грамадзяніну, які прэтэндуе на ўсталяванне статусу ўдзельніка ліквідацыі, які мае права на атрыманне палёгак, усталяваных артыкулам 18 Закона, раней не ўсталёўваўся статус удзельніка ліквідацыі, на паседжанні камісіі таксама разглядаюцца дакументы, што пацвярджаюць удзел гэтага грамадзяніна ў працах па ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, з указаннем месца і перыяду ўдзелу ў такіх працах.
У выпадку, калі грамадзяніну раней быў усталяваны статус удзельніка ліквідацыі, упаўнаважаны орган, у камісію якога звярнуўся грамадзянін, які прэтэндуе на атрыманне палёгак, усталяваных артыкулам 18 Закона, абавязаны выпатрабаваць дакументы, на падставе якіх гэты статус быў грамадзяніну ўсталяваны, з упаўнаважанага органа, што яго ўсталяваў.
Грамадзяне мае права самастойна ўяўляць для разгляду на паседжанні камісіі наяўныя ў іх дакументы, што пацвярджаюць удзел грамадзяніна ў працах па ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, з указаннем месца і перыяду ўдзелу ў такіх працах, дакументы, што патрабуюцца для ўсталявання статусу ўдзельніка ліквідацыі, мелага права на атрыманне палёгак, усталяваных артыкулам 18 Закона, а таксама іншыя дакументы, патрэбныя для ўсталявання ім статусу ўдзельніка ліквідацыі.
Вышэйназваныя дакументы могуць быць пададзены ва ўпаўнаважаны орган:
- грамадзянінам асабіста;
- законным прадстаўніком грамадзяніна;
- паштовым адпраўленнем.
Выпатрабаванне ўпаўнаважанымі органамі дакументаў, патрэбных камісіям для прыняцця адпаведных развязкаў, ужыццяўляецца гэтымі ўпаўнаважанымі органамі з дзяржаўных органаў, іншых арганізацый, да кампетэнцыі якіх ставіцца выдача такіх дакументаў, у парадку, усталяваным заканадаўствам.
Па выніках саймавання камісіяй прымаецца адно з наступных развязкаў:
- пра ўсталяванне статусу ўдзельніка ліквідацыі;
- пра адмову ва ўсталяванні статусу ўдзельніка ліквідацыі.
У выпадку нязгоды грамадзяніна з развязкам, прынятым камісіяй, камісія па яго заяве цягам пяці дзён скіроўвае дакументы, разгледжаныя на яе паседжанні, у міжведамасную камісію па ўсталяванні статусу грамадзянам, пацярпелым ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, ствараную пры Міністэрстве па надзвычайных сітуацыях Рэспублікі Беларусь.
Выдача пасведчання пацярпелага вырабляецца ўпаўнаважаным органам цягам 5 дзён пасля вынясення камісіяй развязка пра ўсталяванне статусу ўдзельніка ліквідацыі ў адпаведнасці з пералікам адміністрацыйных працэдур, што ажыццяўляюцца дзяржаўнымі органамі і іншымі арганізацыямі па заявах грамадзянаў, зацверджаным Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 26 красавіка 2010 г. № 200 «Пра адміністрацыйныя працэдуры, ажыццяўляных дзяржаўнымі органамі і іншымі арганізацыямі па заявах грамадзянаў» пры падаванні грамадзянінам ва ўпаўнаважаны орган дзвюх фатаграфій 30*40 мм, пашпарта грамадзяніна Рэспублікі Беларусь ці іншага дакумента, што сведчыць асобу.
Плата за выдачу пасведчання пацярпелага не взымается.
Удзельнікі ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, якім выдадзены пасведчанні пацярпелага, маюць права на наступныя палёгкі:
Закон (Выманне)
Артыкул 18. Палёгкі грамадзянам, якія захварэлі і перанеслі прамянёвую хваробу, інвалідам (дзецям-інвалідам) з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый
1. Грамадзяне, якія захварэлі і перанеслі прамянёвую хваробу, інваліды з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый маюць права на:
1.1. медычнае абслугоўванне пры выйсці на пенсію ў арганізацыях аховы здароўя, да якіх яны былі прымацаваны па апошнім месцы працы, вайсковай службы ці службы;
1.2. першачарговы вырак у інстытуцыі сацыяльнага абслугоўвання, што ажыццяўляюць стацыянарнае сацыяльнае абслугоўванне;
1.3. выплату дапаможніка па часовай непрацаздольнасці ў памеры 100 адсоткаў сярэднядзённага заробку за каляндарныя дні, засведчаныя лістком непрацаздольнасці;
1.4. першачарговае абслугоўванне ў арганізацыях аховы здароўя, сувязі, службы побыту, грамадскага харчавання, жыллёва-камунальнай гаспадаркі, тэхнічнага абслугоўвання і рамонту транспартавых сродкаў;
1.5. выняты;
1.6. атрыманне, калі яны складаюцца на ўліку бедных у паляпшэнні жыллёвых умоў, жылых памяшканняў сацыяльнага карыстання дзяржаўнага жыллёвага фонду, пабудаваных за кошт сродкаў рэспубліканскага бюджэту, што скіроўваюцца на пераадоленне наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, у парадку і на ўмовах, агаданых заканадаўчымі актамі Рэспублікі Беларусь;
1.7. выняты.
2. Грамадзяне, якія захварэлі і перанеслі прамянёвую хваробу, інваліды I і II групы з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, дзеці-інваліды з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый маюць права на:
2.1. дармовы выраб і рамонт зубных пратэзаў (з выняткам пратэзаў з каштоўных металаў, металлоакрилатов (металлокомпозитов), металакерамікі і парцаляну, а таксама нанясенні ахоўна-дэкаратыўнага пакрыцця з нітрыд-тытану) у дзяржаўных арганізацыях аховы здароўя па месцы жыхарствы, забеспячэнне іншымі тэхнічнымі сродкамі сацыяльнай рэабілітацыі ў адпаведнасці з Дзяржаўным рэестрам (пералікам) тэхнічных сродкаў сацыяльнай рэабілітацыі ў парадку і на ўмовах, якія вызначаюцца Радай Міністраў Рэспублікі Беларусь;
2.2. дармовы праезд на чыгуначным транспарце супольнага карыстання ў цягніках гарадскіх ліній, унутраным водным транспарце супольнага карыстання, што ажыццяўляе гарадскія перавозкі пасажыраў у рэгулярным паведамленні, гарадскім электрычным транспарце і ў метрапалітэне, на аўтамабільным транспарце супольнага карыстання, што ажыццяўляе гарадскія аўтамабільныя перавозкі пасажыраў у рэгулярным паведамленні, апроч таксі, незалежна ад месца жыхарства, а якія жывуць на тэрыторыі сельсаветаў, мястэчак гарадскога тыпу і гарадоў раённага падначалення, што з'яўляюцца адміністрацыйна-тэрытарыяльнымі адзінкамі, мястэчак гарадскога тыпу, што з'яўляюцца тэрытарыяльнымі адзінкамі (у выпадку, калі яны з'яўляюцца адміністрацыйнымі цэнтрамі раёнаў), гарадоў раённага падначалення, якія з'яўляюцца тэрытарыяльнымі адзінкамі, – таксама на аўтамабільным транспарце супольнага карыстання, які ажыццяўляе міжгароднія аўтамабільныя перавозкі пасажыраў у рэгулярным паведамленні, у межах меж раёна па месцы жыхарства;
2.3. дармовы праезд на чыгуначным транспарце супольнага карыстання ў цягніках рэгіянальных ліній эканом-класа, унутраным водным транспарце супольнага карыстання, што ажыццяўляе прыгарадныя перавозкі пасажыраў у рэгулярным паведамленні, аўтамабільным транспарце супольнага карыстання, што ажыццяўляе прыгарадныя аўтамабільныя перавозкі пасажыраў у рэгулярным паведамленні, апроч таксі.
3. Грамадзяне, якія захварэлі і перанеслі прамянёвую хваробу, інваліды I і II групы з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый маюць права на 90-адсоткавую зніжку з кошту лекавых сродкаў, што выдаюцца па рэцэптах лекарак у межах пераліку асноўных лекавых сродкаў, а з хірургічнымі захворваннямі – таксама перавязных матэрыялаў (пры наяўнасці адпаведнага медычнага зняволення) у парадку, які вызначаецца Радай Міністраў Рэспублікі Беларусь.
4. Дзеці-інваліды з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый маюць права на:
4.1. дармовае забеспячэнне лекавымі сродкамі, што выдаюцца па рэцэптах лекарак у межах пераліку асноўных лекавых сродкаў у парадку, вызначаным Радай Міністраў Рэспублікі Беларусь;
4.2. выняты;
4.3. першачарговы вырак у інстытуцыі сацыяльнага абслугоўвання, што ажыццяўляюць стацыянарнае сацыяльнае абслугоўванне;
4.4. першачарговае абслугоўванне ў арганізацыях аховы здароўя, сувязі, службы побыту, грамадскага харчавання, жыллёва-камунальнай гаспадаркі, тэхнічнага абслугоўвання і рамонту транспартавых сродкаў.
5. Грамадзяне, якія захварэлі і перанеслі прамянёвую хваробу, інваліды I і II групы з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, якія не маюць працаздольных сямейнікаў, абавязаных па законе іх утрымваць, і жывуць адны або толькі з інвалідамі I ці II групы і (ці) з непрацоўнымі пенсіянерамі, якія дасягнулі агульнапрынятага пенсійнага веку, маюць права на:
5.1. 50-адсоткавую зніжку з платы за тэхнічнае абслугоўванне і (ці) карыстанне жылым памяшканнем у межах 20 квадратных метраў агульнага пляца занятага жылога памяшкання;
5.2. 50-адсоткавую зніжку з платы за тэхнічнае абслугоўванне ліфта і камунальныя паслугі (гарачае і халоднае водазабеспячэнне, водаадвядзенне (каналізацыя), газа-, электра- і цеплазабеспячэнне, зварот з цвёрдымі камунальнымі адкідамі, забеспячэнне вадкаваным вуглевадародным газам ад індывідуальных балонных ці рэзервуарных усталёвак) па ўсталяваным у адпаведнасці з заканадаўствам Рэспублікі Беларусь якая субсідуецца дзяржавай тарыфам (цэнам) для насельніцтвы ў межах зацверджаных нормаў спажыванні, а якія жывуць у хатах без цэнтральнага апалу – за паліва, набыванае ў межах нормаў, усталяваных заканадаўствам Рэспублікі Беларусь для продажу насельніцтву.
6. Непрацоўныя грамадзяне, якія захварэлі і перанеслі прамянёвую хваробу, непрацоўныя інваліды І і ІІ групы з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, дзеці-інваліды з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый маюць права на першачарговае дармовае санаторна-курортавае лячэнне (пры наяўнасці медычных сведчанняў і нябытнасці медычных супрацьпаказанняў) ці аздараўленне (пры нябытнасці медычных супрацьпаказанняў) у парадку і на ўмовах, якія вызначаюцца заканадаўчымі актамі Рэспублікі Беларусь.
7. Грамадзяне, якія захварэлі і перанеслі прамянёвую хваробу, інваліды з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, дзеці-інваліды з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый маюць права на:
7.1. залічэнне па-за конкурсам ці пераважнае права на залічэнне пры роўнай агульнай колькасці балаў для атрымання прафесійна-тэхнічнай адукацыі, пераважнае права на залічэнне пры роўнай агульнай колькасці балаў для атрымання сярэдняга адмысловага, найвысокай адукацыі ў парадку і на ўмовах, усталяваных заканадаўчымі актамі Рэспублікі Беларусь, з забеспячэннем іншагародніх якія навучаюцца месцамі для жыцця ў інтэрнатах на перыяд навучання;
7.2. пад'ем па-за конкурсам на факультэты давнускай рыхтоўлі, рыхтавальныя аддзяленні з абавязковым забеспячэннем іншагародніх якія навучаюцца месцамі для жыцця ў інтэрнатах.
8. Грамадзяне, якія захварэлі і перанеслі прамянёвую хваробу, інваліды з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС маюць права на:
8.1. выкарыстанне працоўнага водпуску ў летні ці іншы зручны для іх час, а таксама атрыманне сацыяльнага водпуску без захавання заробнай платы працягласцю 14 каляндарных дзён у годзе;
8.2. пераважнае права на пакіданне на працы пры скарачэнні колькасці ці штата працаўнікоў пры роўнай прадукцыйнасці працы і кваліфікацыі.
9. Інваліды I і II групы з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый маюць права на першачарговы ўступ у гаражныя кааператывы і кааператывы, што ажыццяўляюць эксплуатацыю аўтамабільных стаянак.
Артыкул 19. Палёгкі грамадзянам, якія прымалі ўдзел у працах па ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС у 1986–1987 гадах у зоне эвакуацыі (адчужэнні), і ўдзельнікам ліквідацыі іншых радыяцыйных аварый
1. Грамадзяне, паказаныя ў падпункце 1.1 пункта 1, падпунктах 3.1–3.4 пункта 3 артыкулы 13 сучаснасці Закона, маюць права на:
1.1. медычнае абслугоўванне пры выйсці на пенсію ў арганізацыях аховы здароўя, да якіх яны былі прымацаваны па апошнім месцы працы, вайсковай службы ці службы;
1.2. першачарговы вырак у інстытуцыі сацыяльнага абслугоўвання, што ажыццяўляюць стацыянарнае сацыяльнае абслугоўванне;
1.3. першачарговае абслугоўванне ў арганізацыях аховы здароўя;
1.4. выплату дапаможніка па часовай непрацаздольнасці ў памеры 100 адсоткаў сярэднядзённага заробку за каляндарныя дні, засведчаныя лістком непрацаздольнасці;
1.5. выняты;
1.6. выняты.
2. Грамадзяне, паказаныя ў падпункце 1.1 пункта 1 артыкула 13 сучаснасці Закона, маюць права на:
2.1. выкарыстанне працоўнага водпуску ў летні ці іншы зручны для іх час, а таксама атрыманне сацыяльнага водпуску без захавання заробнай платы працягласцю 14 каляндарных дзён у годзе;
2.2. пераважнае права на залічэнне пры роўнай агульнай колькасці балаў для атрымання прафесійна-тэхнічнага, сярэдняга адмысловага, найвысокай адукацыі ў парадку і на ўмовах, усталяваных заканадаўчымі актамі Рэспублікі Беларусь, з забеспячэннем іншагародніх якія навучаюцца месцамі для жыцця ў інтэрнатах на перыяд навучання;
2.21. пад'ем па-за конкурсам на факультэты давнускай рыхтоўлі, рыхтавальныя аддзяленні з абавязковым забеспячэннем іншагародніх якія навучаюцца месцамі для жыцця ў інтэрнатах;
2.3. пераважнае права на пакіданне на працы пры скарачэнні колькасці ці штата працаўнікоў пры роўнай прадукцыйнасці працы і кваліфікацыі;
2.4. першачарговы ўступ у гаражныя кааператывы і кааператывы, што ажыццяўляюць эксплуатацыю аўтамабільных стаянак.
Артыкул 20. Палёгкі грамадзянам, якія прымалі ўдзел у працах па ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС у 1988–1989 гадах у зоне эвакуацыі (адчужэнні), у 1986–1987 гадах – у зоне першачарговага адсялення ці зоне наступнага адсялення, і ўдзельнікам ліквідацыі іншых радыяцыйных аварый
1. Грамадзяне, паказаныя ў падпунктах 1.2 і 1.3 пункта 1, падпункце 3.5 пункта 3 артыкулы 13 сучаснасці Закона, маюць права на:
1.1. медычнае абслугоўванне пры выйсці на пенсію ў арганізацыях аховы здароўя, да якіх яны былі прымацаваны па апошнім месцы працы, вайсковай службы ці службы;
1.2. выплату дапаможніка па часовай непрацаздольнасці ў памеры 100 адсоткаў сярэднядзённага заробку за каляндарныя дні, засведчаныя лістком непрацаздольнасці;
1.3. першачарговы вырак у інстытуцыі сацыяльнага абслугоўвання, што ажыццяўляюць стацыянарнае сацыяльнае абслугоўванне;
1.4. першачарговае абслугоўванне ў арганізацыях аховы здароўя.
2. Грамадзяне, паказаныя ў падпунктах 1.2 і 1.3 пункта 1 артыкула 13 сучаснасці Закона, маюць права на:
2.1. выкарыстанне працоўнага водпуску ў летні ці іншы зручны для іх час;
2.2. пераважнае права на залічэнне пры роўнай агульнай колькасці балаў для атрымання прафесійна-тэхнічнага, сярэдняга адмысловага, найвысокай адукацыі ў парадку і на ўмовах, усталяваных заканадаўчымі актамі Рэспублікі Беларусь, з забеспячэннем іншагародніх якія навучаюцца месцамі для жыцця ў інтэрнатах на перыяд навучання;
2.21. пад'ем па-за конкурсам на факультэты давнускай рыхтоўлі, рыхтавальныя аддзяленні з абавязковым забеспячэннем іншагародніх якія навучаюцца месцамі для жыцця ў інтэрнатах;
2.3. пераважнае права на пакіданне на працы пры скарачэнні колькасці ці штата працаўнікоў пры роўнай прадукцыйнасці працы і кваліфікацыі;
2.4. першачарговы ўступ у гаражныя кааператывы і кааператывы, што ажыццяўляюць эксплуатацыю аўтамабільных стаянак.
Права на падвышэнне пенсіі грамадзянам, якія маюць пасведчанне пацярпелага ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, выдадзенае па артыкуле 20 Закона Рэспублікі Беларусь ад 6 студзеня 2009 года «Пра сацыяльную абарону грамадзянаў, пацярпелых ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый»
Пасведчанне пацярпелага ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый па артыкуле 20 Закона Рэспублікі Беларусь ад 6 студзеня 2009 года «Пра сацыяльную абарону грамадзянаў, пацярпелых ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый» (далей – Закон пра ЧАЭС) выдаецца:
- грамадзянам, якія прымалі ўдзел у працах па ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС у 1988 – 1989 гадах у зоне эвакуацыі (адчужэнні);
- грамадзянам, якія прымалі ўдзел у працах па ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС у 1986 – 1987 гадах у зоне першачарговага адсялення ці зоне наступнага адсялення;
- удзельнікам ліквідацыі іншых радыяцыйных аварый.
Права на падвышэнне пенсіі па пункце 3 артыкулы 39 Закона пра ЧАЭС пададзена грамадзянам, якія прымалі ўдзел у працах па ліквідацыі наступстваў катастрофы на ЧАЭС у 1988 – 1989 гадах у зоне эвакуацыі (адчужэнні) ці занятыя ў гэты перыяд на эксплуатацыі ці іншых працах на паказанай станцыі (у тым ліку часова скіраваныя ці камандзіраваныя), улучаючы вайскоўцаў і ваеннаабавязаных, закліканых на адмысловыя зборы і прыцягнутых да выкананню прац, злучаных з ліквідацыяй наступстваў дадзенай катастрофы. Памер падвышэння складае 25 адсоткаў мінімальнага памеру пенсіі па веку.
Даведкава: у красавіку 2019 г. мінімальны памер пенсіі па веку складае 54,23 рубля. Памер падвышэння – 13,56 рублёў.
Дакументамі, што пацвярджаюць права на такое падвышэнне, з'яўляецца пасведчанне пацярпелага ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый па артыкуле 20 Закона пра ЧАЭС і даведка пра працу.
Грамадзяне, якія прымалі ўдзел у працах па ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС у 1986 – 1987 гадах у зоне першачарговага адсялення ці зоне наступнага адсялення права на падвышэнне пенсіі па пункце 3 артыкулы 39 закона пра ЧАЭС не маюць.
Камітэт па працы, занятасці
і сацыяльнай абароне
Брэсцкага аблвыканкама