Пра змены ў пенсійным заканадаўстве
Кіраўнік дзяржавы 29 кастрычніка 2024 г. падпісаў Указ № 402
"Аб сацыяльнай падтрымцы". Указам прадугледжваюцца меры, накіраваныя на адмену абмежавання памераў пенсій працуючым пенсіянерам, спрашчэнне парадку назначэння і атрымання пенсіі, а таксама дадатковую сацыяльную падтрымку сем'яў з дзецьмі, бацькоў дзяцей-інвалідаў.
Зняцце абмежавання памеру пенсіі працуючым пенсіянерам
З прыняццем Указа працоўным пенсіянерам працоўныя пенсіі па Закону "Аб пенсіённым забеспячэнні" будуць выплачвацца без прымянення абмежавання па індывідуальным каэфіцыенце заработку (ІКЗ) не звыш 1,3.
Па дзеючых правілах працуючым пенсіянерам частка пенсіі, вылічаная з ІКЗ звыш 1,3, у перыяд работы не выплачваецца
(не прымяняецца да работнікаў, занятых у вытворчасці сельгаспрадукцыі).
Для пенсіянераў з ІКЗ не больш за 1,3 правілы не змяняюцца, паколькі ўжо сёння пенсія ім у перыяд работы выплачваецца поўнасцю, без абмежавання.
Павелічэнне тэрміну падачы заявы аб прызначэнні пенсіі
Сёння заява аб назначэнні пенсіі па ўзросту падаецца ў дзень набыцця права на яе, гэта значыць у дзень дасягнення работнікам пенсіённага ўзросту.
У мэтах спрашчэння для грамадзян парадку звароту па пенсію Указам уводзіцца права звароту з заявай як за месяц
да ўзнікнення права на пенсію, так і на працягу аднаго месяца пасля ўзнікнення права на пенсію. Калі гэты тэрмін вытрыманы, пенсію прызначаць з дня ўзнікнення права на яе. Пры пазнейшай даце звароту з заявай пенсія будзе прызначацца з дня звароту па яе.
Змяненні не закранаюць пенсіі па інваліднасці або з нагоды страты карміцеля (магчыма атрыманне пенсіі за мінулы час).
Змяненні па парадку вызначэння заробку для вылічэння пенсіі
У 2024 годзе заробак для разліку ІКЗ прымаецца за апошнія
30 гадоў запар стажу працы перад зваротам па пенсію. Штогод гэты перыяд павялічваецца на 1 год (напрыклад, у 2006 годзе улічваўся заробак за 6 гадоў, у 2025 годзе гэта быў бы ўжо 31 год).
Указам фіксуецца дзейны 30-гадовы перыяд для разліку ІКЗ. Далейшае штогадовае павелічэнне гэтага перыяду спыняецца.
Даведка аб памеры заробку выдаецца працадаўцам
(яго правапераемнікам або архівам). Аднак калі дакументы не захаваліся, то выдача даведкі немагчымая і пры назначэнні пенсіі заработак за такую работу ўлічваецца з нулявым значэннем (што зніжае памер пенсіі). Устанавіць заробак работнік можа толькі ў судовым парадку.
У мэтах абароны інтарэсаў грамадзян у такіх сітуацыях Указам прадугледжваецца права работніка не ўлічваць ("прапусціць")
пры разліку ИКЗ перыяды працы, дзе дакументы не захаваліся, з іх заменай больш раннімі перыядамі, дзе дакументы ёсць.
Пашырэнне катэгорый грамадзян для атрымання пенсіі на пошце
З 1 ліпеня 2024 г. пенсіі ў г. Мінску, гарадах абласнога падпарадкавання і раённых цэнтрах выплачваюцца ў асноўным праз банкі. Права пры жаданні атрымліваць пенсію праз пошту захавана толькі для пенсіянераў старэйшых за 70 гадоў, інвалідаў 1 і 2 групы, грамадзян, якія не маюць пашпарта па рэлігійных перакананнях (са спецыяльным заключэннем аб пацвярджэнні асобы). Правілы выплаты не мяняліся таксама для пенсіянераў, якія пражываюць у сельскай мясцовасці.
Указам уведзены дадатковыя катэгорыі пенсіянераў, якія могуць атрымліваць пенсійныя выплаты на пошце (у тым ліку з дастаўкай дадому):
• інваліды 3 групы;
• асобы з абмежаванай здольнасцю да самастойнага перамяшчэння (функцыянальны клас 3 і вышэй);
• якія ажыццяўляюць догляд дзіцяці-інваліда ва ўзросце да 18 гадоў і атрымліваюць дапамогу па догляду гэтага дзіцяці-інваліда;
• зарэгістраваныя па месцы жыхарства ў адным жылым памяшканні з інвалідам 1 групы, якія атрымліваюць пенсію праз аб'ект паштовай сувязі;
• пенсіянеры, якія дасягаюць 70-гадовага ўзросту да 1 студзеня 2025 г.
Іншыя катэгорыі пенсіянераў таксама змогуць пры жаданні перавесці выплату пенсіі з банка на пошту пры ўмове аплаты паслуг пошты
па выплаце пенсіі за кошт уласных сродкаў (па ўстаноўленых тарыфах).
Дадатковая падтрымка сем'ям з дзецьмі-інвалідамі
Дзецям-інвалідам у выпадку смерці аднаго з бацькоў устанаўліваецца дадатковае павышэнне да пенсіі (з улікам ступені страты здароўя ад 80 да 110 працэнтаў бюджэту пражытачнага мінімуму ў сярэднім на душу насельніцтва (БПМ).
Павышэнне па гэтай падставе прадугледжана і для інвалідаў.
з дзяцінства I і II групы старэйшыя за 18 гадоў, калі карміцель памёр да іх паўналецця (у памеры 110 і 95 працэнтаў БПМ адпаведна).
Указам прадастаўлена права на датэрміновую пенсію па ўзросце бацькам дзяцей-інвалідаў (інвалідаў з дзяцінства), якія самастойна выхавалі дзіця, без удзелу маці. Сёння такая пенсія бацьку можа быць прызначаная толькі пасля таго, як маці дзіцяці сфармавала права на гэтую пенсію і адмовілася ад яе на карысць бацькі або не паспела скарыстацца сваім правам у сувязі са смерцю.
Датэрміновую пенсію ўзамен мамы прызначаць бацьку пры дасягненні ім 58-гадовага ўзросту, пры ўмове пацверджання факту выхавання дзіцяці-інваліда не менш за 8 гадоў да яго паўналецця, стажу працы не менш як 25 гадоў, з якіх не менш як 5 гадоў работы з выплатай страхавых узносаў (страхавы стаж).
Зніжэнне страхавога стажу для жанчын з чатырма дзецьмі
З 1 студзеня 2025 г. жанчынам, якія нарадзілі чацвярых дзяцей
і тым, хто выхаваў іх да 8-гадовага ўзросту, страхавы стаж для назначэння пенсіі па ўзросту зніжаецца з 10 гадоў да 5 гадоў, як гэта прадугледжана для жанчын з пяццю і больш дзецьмі.
Усе прадугледжаныя Указам дадатковыя гарантыі грамадзянам будуць прымяняцца пачынаючы з 1 студзеня 2025 г.
Пры гэтым змены ў частцы новых катэгорый грамадзян, каму гарантуецца права атрымліваць пенсію на пошце без аплаты паслуг, будуць дзейнічаць ужо ў лістападзе 2024 года.
Змяненне памеру пенсіі ў сувязі з адменай абмежавання па ІКЗ 1,3 працуючым пенсіянерам з 1 студзеня 2025 г. будзе праведзена
у аўтаматычным рэжыме.
Для рэалізацыі права на іншыя прадугледжаныя ўказам гарантыі грамадзянам неабходна звяртацца з праваўстанаўліваючымі дакументамі ў орган па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы жыхарства (атрымання пенсіі).
Законам Рэспублікі Беларусь ад 9 студзеня 2017 г.
№14-3 занесены змены ў артыкул 23-1 Закона Рэспублікі Беларусь «Пра пенсійнае забеспячэнне» (далей - Закон).
Артыкулам 23-1 «Павелічэнне памеру прызначанай пенсіі па веку пры працягу працы без атрымання дзяржаўнай пенсіі» пры працягу працы без атрымання дзяржаўнай пенсіі пасля прызначэння пенсіі па веку на агульных падставах (артыкул 11 Закона) памер пенсіі па веку павялічваецца на:
6, 8, 10 і 12 адсоткаў заробку, з якога ў адпаведнасці з артыкулам 56 Закона вылічаецца пенсія, -адпаведна за кожны поўны першы, другі, трэці і чацвёрты гады працы, на 14 адсоткаў такога заробку - за поўны пяты і кожны наступны год працы. Паказаныя памеры павелічэння пенсіі падсумоўваюцца паміж сабой;
1 адсотак заробку, з якога ў адпаведнасці з артыкулам 56 Закона вылічаецца пенсія, - за кожныя поўныя два месяцы няпоўнага года працы. Дадзены памер павелічэння пенсіі падсумоўваецца з памерамі павелічэння пенсіі, агаданымі папярэднім абзацам (з 6, 8 і г. д. адсоткамі).
Пад працай без атрымання дзяржаўнай пенсіі, што дае права на павелічэнне пенсіі ў адпаведнасці з часткай першага артыкула 23-1, разумеюцца перыяды працы, прадпрыемніцкай, творчай і іншай чыннасці, цягам якіх выраблялася выплата абавязковых страхавых унёскаў у бюджэт фонду паводле заканадаўства пра дзяржаўнае сацыяльнае страхаванне.
Павелічэнне памеру прызначанай пенсіі па веку ў адпаведнасці з часткай першага дадзенага артыкула вырабляецца без абмежаванняў.
Перыяды працы да 1 студзеня 2017 года без атрымання дзяржаўнай пенсіі пасля набыцця права на пенсію па веку на агульных падставах (апроч перыядаў працы да 1 верасня 1998 года, улічаных пры прызначэнні пенсій до паказанай даты) улічваюцца для павелічэння памеру пенсіі па веку ў адпаведнасці з сапраўдным артыкулам незалежна ад умовы прызначэння пенсіі.